Sinh ra và lớn lên ở làng gốm Bát Tràng, Nghệ sĩ Gốm Trường Sơn không chỉ là “người giữ lửa” trong dòng chảy truyền thống của quê hương mà còn là người dám đưa vào “câu chuyện cũ” một góc nhìn mới, để rồi tạo ra dòng gốm thủ công độc bản mang bản sắc Việt.

Năm mới gắn liền với những niềm vui mới, hy vọng mới. Mùa xuân như đậm đà hơn bởi những phong tục cổ truyền, trong đó có đón Tết. Tết là dịp để quay về với những giá trị văn hóa truyền thống. Đầu xuân năm mới, mời bạn cùng gặp gỡ và trò chuyện với Nghệ sĩ Gốm Nguyễn Trường Sơn – người sáng lập thương hiệu Gốm BỤT – cũng là người luôn trăn trở trước giá trị văn hóa của người Việt.

Mùa xuân người ta hay nói về sự khởi đầu. Anh khởi sự thương hiệu Gốm BỤT như thế nào?

Là người con của làng nghề Bát Tràng, mang trong mình niềm trân trọng với những giá trị Việt, mong muốn lớn nhất của tôi là khởi sự một thương hiệu gốm của người Việt, một thương hiệu không chỉ mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt, mà còn thể hiện được tiếng nói, tinh thần của những người nghệ sĩ gốm đương đại thông qua những sản phẩm với phom dáng, loại men độc đáo, bay bổng, vượt ra những khuôn khổ thông thường.

Sau rất nhiều trăn trở và tìm đường, tháng 12/2021, thương hiệu Gốm BỤT chính thức ra đời.

Nghệ sĩ Gốm Trường Sơn – Người sáng lập Thương hiệu Gốm BỤT

Anh có thể chia sẻ “kĩ” hơn về Gốm BỤT?

Sinh ra và lớn lên giữa “cái nôi” Bát Tràng, từ lúc ngắm nhìn hòn đất thô cho tới khi cầm trên tay những món đồ gốm tinh xảo, với tôi gốm không chỉ là một sản phẩm, mà còn là một phần của cuộc sống. Trong quá trình tạo ra Gốm BỤT, tôi mong sẽ tạo ra được cho thương hiệu này một dòng chảy với “ngôn ngữ” riêng, ẩn chứa bên trong nhiều câu chuyện với những ai hữu duyên tìm thấy nó:

Là câu chuyện về bản sắc dân tộc. Như mùa xuân này, chúng tôi cho ra đời bộ sưu tập Phứ Cầu (trong tiếng H’mông, Phứ cầu là khuyên tai) được lấy cảm hứng từ trang sức của người phụ nữ vùng cao. Nhìn những chiếc bình này, bạn sẽ thấy bóng dáng của cô gái H’Mông đeo đôi phứ cầu, mặc váy áo sặc sỡ bước đi giữa núi rừng Tây Bắc.

Sản phẩm nằm trong Bộ sưu tập Phứ Cầu – Bộ sưu tập đầu tiên của Gốm BỤT

Là câu chuyện về vũ điệu của lửa, về “giấc” của đất, về sự khác biệt, tính sáng tạo,… Điều này được thể hiện rõ qua gốm Be chạch – dòng gốm độc bản của Gốm BỤT: Mỗi món gốm là duy nhất, không thể làm ra được chiếc thứ hai giống hệt nó.

Và hơn cả, gốm như vị sứ giả truyền năng lượng bình yên, tích cực tới mọi người. Là một người con của Bụt, tôi hiểu rằng vạn vật trên đời đều có linh hồn. Vì vậy, trong mỗi lần sáng tạo sản phẩm, tôi đều nghe giảng Pháp, nghe Kinh phật, để mỗi sản phẩm Gốm BỤT đều trong mình linh tính và năng lượng bình an. Với tôi gốm giống như những vị sứ giả truyền năng lượng an nhiên, hoan hỉ, từ bi của nhà Phật tới mọi người một cách dung dị, ấm áp nhất.

Anh có nhắc tới gốm Be chạch, có gì đặc biệt ở dòng gốm này?

Be chạch là tên một phương pháp làm gốm. Cách làm này tôi lấy cảm hứng từ kỹ thuật làm gốm của các cụ xưa, làm gốm theo phương pháp be chạch, nhưng có một sự “đổi mới” là tôi giữ lại nguyên dấu tay của những người làm. Gốm be chạch đặc biệt bởi bề mặt của nó vốn đã có độ lồi lõm tự nhiên do dấu tay người thợ để lại trong quá trình tạo hình cho gốm, và sự lồi lõm tự nhiên này vô tình tạo ra khối của ánh sáng trên bề mặt sản phẩm.

Quá trình làm gốm này đòi hỏi rất nhiều sự kiên nhẫn. Nếu với gốm vuốt tay, mỗi ngày có thể vuốt 30-40 bình thì với cách làm Be chạch, một ngày chỉ có thể làm được 3-5 chiếc, mỗi chiếc đều là độc bản, không có cái thứ hai. Đây cũng là dòng sản phẩm đặc trưng và cao cấp nhất của Gốm BỤT.

Gốm be chạch – Dòng sản phẩm thủ công độc bản, duy mỹ và cao cấp nhất của Gốm BỤT

Sao chép là vấn đề không tránh khỏi được ở làng nghề. Nếu sản phẩm của anh bị sao chép thì sao?

Muốn là người giữ lửa, người tiên phong, tôi tin bản thân mình cũng sẽ phải học cách “làm quen” với việc bị sao chép ý tưởng. Tuy nhiên, mong muốn của tôi là nhiều người yêu gốm biết đến và sở hữu những sản phẩm gốm Be chạch, bởi đây chính là dòng sản phẩm độc bản, chính người làm ra sản phẩm đầu tiên cũng không thể tự “sao chép” lại chính mình.

Con đường mới bao giờ cũng nhiều chông gai. Trong lúc khởi sự Gốm BỤT, anh gặp những khó khăn gì?

Là một người con của làng nghề, để tìm ra một lối đi riêng, khác biệt và độc đáo, với tôi cũng là cả một hành trình gian nan, dũng cảm và bền bỉ. Tôi hiểu bản thân đã, đang và sẽ phải trải qua nhiều bài học và kinh nghiệm xương máu nếu muốn đưa Gốm BỤT trở thành một thương hiệu uy tín và tiên phong, từ việc tạo dựng tư duy cho đội ngũ, đến việc thử và chọn lựa nguyên liệu cũng như kỹ thuật tạo hình, thử nghiệm men, nung…

Vậy điều gì giúp anh “vững lòng” vượt qua những khó khăn trên?

Tôi thường khởi sự mọi thứ với câu hỏi “Vì sao”? Trả lời được câu hỏi “vì sao mình bắt đầu” chính là động lực mạnh mẽ thôi thúc tôi làm việc hết mình cũng như đứng lên sau bao lần vấp ngã.

Ở làng nghề nào cũng có người nghệ nhân nhưng anh lại chọn con đường trở thành một nghệ sĩ gốm. Có lý do gì đặc biệt với anh?

Con người tôi khá bay bổng, tâm hồn nghệ sĩ một chút, tôi muốn gốm cũng vậy, cũng bay bổng và không muốn sản phẩm của mình bị đóng khung.

Câu chuyện “năm mới” mà anh muốn kể với Gốm Bụt là?

Nếu Tết là dịp để mọi người gìn giữ giá trị cổ truyền thì tôi mong rằng, Gốm BỤT cũng là một cây cầu đưa người ta tới gần hơn với những giá trị Việt thông qua ngôn ngữ gốm.

Cảm ơn Nghệ sĩ Gốm Nguyễn Trường Sơn đã dành thời gian trò chuyện cùng chúng tôi trong hành trình đầu xuân năm mới này. Cảm ơn anh vì đã thổi hồn vào những thớ đất vô tri và biến chúng thành những món Gốm biết “kể chuyện”. Chúc anh và Gốm BỤT sẽ còn đi xa, vươn xa hơn nữa trong hành trình sáng tạo gốm của mình.